Volgens Maurice de Hondt verliest de politiek zijn legitimatie en moeten we via digitale fora en peilingen regeren. Maar daarmee sluit je een interactieve discussie en belangenafweging uit. Natuurlijk kan dat wel via het net, maar het zal toch nooit een echte discussie worden. Andere vernieuwers willen burgers uitloten en in fora mee laten praten, maar als het lot gaat bepalen hoe en door wie mijn stad bestuurd wordt....Is er dan nog sprake van consistentie van beleid en dus een betrouwbare overheid?
Het probleem is complexer en veelzijdiger. Ik heb in veel kandidatencommissies gezeten en met veel commissies gesproken. Van de commissies van voormalig Kamervoorzitter Verbeet tot partij-interne commissies, maar een echte oplosssing is niet gevonden, laat staan uitgevoerd.
Laat ik voorop stellen, dat het percentage van de Nederlandse bevolking dat lid is van een politieke partij al vele jaren rond de 2% schommelt. Daar zit natuurlijk een deel van het probleem. Hoe meer zielen hoe meer keus is een heel eenvoudige waarheid als een koe. Toen ik de pupillen van Tubantia trainde en we nog een negental 7-talletjes konden opstellen, wonnen de E1-tjes van Tubantia alle toernooien die er te winnen waren. Het was een uitzonderlijk goede lichting, die uiteraard goed getraind werd, maar de kwaliteit kwam ook bovendrijven door de grote keuze die er was.
Daar hebben we meteen ook een tweede probleem. Te weinig partijen steken tijd, geld en energie in een opleiding van hun kader (de training dus). Dat geldt natuurlijk al helemaal voor lokale partijen, maar ook de landelijke partijen laten hier steken vallen. Ik geef zelf kadertrainingen aan GroenLinksers en verzorg daar het historische deel. Behalve dat het leuk is om te doen, merk ik ook dat het dringend noodzakelijk is. Een boom zonder wortels kan nooit bloeien.
En daarmee hebben we meteen een derde probleem te pakken. We zitten met onze democratie voor een dubbeltje op de eerste rang. In Duitsland hebben ze na de oorlog begrepen dat de democratie wat waard moet zijn. Daar krijgen partijen veel meer ondersteuning dan in Nederland. Natuurlijk in absolute cijfers, maar ook in relatieve percentages. In Nederland mag het altijd wel ietsjes minder. Als er moet worden bezuinigd, roept de SP ook steevast dat er wel in eigen politiek vlees kan worden gesneden. De wetenschappelijke bureaus in Duitsland krijgen miljoenen en besteden dat aan het scholen van politiek kader en aanjagen van nieuwe discussies. In Nederland hebben diezelfde bureaus nauwelijks genoeg geld om het hoofd boven water te houden. Voor ledenwerfacties hebben partijen nauwelijks tijd en geld. Waarom worden mensen wel donateur van Greenpeace en niet van GroenLinks? De democratie moet ons als natie gewoon meer waard zijn.
Een vierde probleem zit 'm in de tijd. GroenLinks heeft duizenden goed opgeleide en slimme leden. Velen zouden prima in staat zijn om een politieke functie te vervullen. Maar de meesten kunnen de uren niet vrijmaken naast hun drukke bestaan. Toen ik in 1982 in de Hengelose Raad stapte, kreeg ik net genoeg geld om één dag vrij te nemen en kwam daar eigenlijk nog op tekort. Ik pleit er niet voor om professionele lokale Raadsleden aan te stellen, maar wel om ze een fatsoenlijker vergoeding te geven, die ze deels verplicht zouden moeten inzetten om één dag tijd vrij te kopen.
Een volgend probleem zit 'm in de enorme afstand die er zit tussen de professionele bestuurder en het raadslid. Dat leidt er toe, dat raadsleden zich te vaak verliezen in de details van de besluitvorming en zich cliëntilistisch gaan gedragen (Pro Hengelo). De bedoeling in het duale stelsel was juist, dat ze de details van de uitvoering zouden overlaten aan ambtenaren en bestuurders en dat zij de kaders zouden stellen. Niet vragen dus of Bureau Hengelo zijn geld wel aan de goede evenementen geeft, maar vooraf duidelijk kaders meegeven aan zo'n instelling. (b.v. minstens 75% van uw middelen moeten rechtstreeks ten goede komen aan evenementen) De vrijkomdende tijd zou besteed worden aan contacten met instellingen en burgers in de stad. Niet om op details bij te sturen, maar om op hoofdlijnen nieuwe kaders te kunnen vaststellen. Een deel van die afstand is te overbruggen als raadsleden meer tijd hebben en beter geschoold worden.
Het laatste probleem zit 'm in het feit dat de politiek, veel meer dan het bedrijfsleven, onder een vergrootglas ligt. Als een politicus er met de kas vandoor gaat, is dat landelijk nieuws, als een begrafenisondernemer dat doet, is het alleen maar regionaal nieuws. De vele relletjes leiden tot een slecht imago van de politiek, terwijl een politicus in het algemeen een burger is als jij en ik en dus ook in de fout kan gaan. Let wel! Ik pleit er niet voor dat alles met de mantel der liefde moet worden bedekt. Wel dat raadsleden beter op integriteitskwesties moeten worden voorbereid. Wat kan wel en wat niet? Tenslotte heeft een raadslid of politiek bestuurder een voorbeeld functie. Dat kan zelfs per partij verschillen. Een GroenLinkser die in een benzineslurpende SUF rijdt kan op weinig begrip rekenen. Een VVD-er daarentegen...... Maar ook dat voorbereiden op integriteitsvragen kost tijd en geld en vergt kwaliteit.
De democratisch rechtstaat en ons politieke bestel is het beste alternatief dat ik ken en kan bedenken en zou ons letterlijk meer waard moeten zijn. Een failliet bestel hebben we nog maar niet zo vervangen door een beter alternatief! De kop in het zand steken helpt ook niet. Het wordt tijd dat de politiek voor zichzelf opkomt. Zij het dat het huis van Thorbecke wel eens aan een opknapbeurt toe is, maar daarover later meer.